Naslovna strana

Novosadski Centar za društvenu stabilnost je 13. jula na svom YouTube kanalu objavio drugi deo emisije „Srpska čitaonica” koja je posvećena knezu Pavlu Karađorđeviću. U drugom delu razgovora, istoričari Ognjen Karanović i Srđan Graovac osvetlili su tragične okolnosti koje su dovele do uspostavljanja kraljevskog namesništva, opisali različite spoljne i unutrašnje političke pritiske na kneza Pavla i Kraljevinu Jugoslaviju u osvit Drugog svetskog rata i objasnili pripremu i izvršenje puča od 27. marta 1941. godine. Razgovor je zaokružen osvrtom na život kneza Pavla i njegove porodice u izgnanstvu i nakon povratka u Evropu, proces rehabilitacije koji je okončan 2011. godine i polaganje posmrtnih ostataka kneza Pavla, kneginje Olge i kneževića Nikole u kriptu crkve Svetog Đorđa na Oplencu 2012. godine.

Zaključujući emisiju, Srđan Graovac je istakao: „Poenta ne treba da bude svedena samo na to da je knez Pavle svom narodu ostavio Muzej. Jeste, to je dragoceno, svi najvredniji eksponati prikupljeni su u njegovo vreme i zahvaljujući umetničkom oku njega i Milana Kašanina. Ali Muzej je samo jedna neprocenjiva stvar zbog koje moramo da ga pamtimo. (…) On je ličnim primerom – svojim životom – u svom političkom delovanju pokazao kako se voli i brani otadžbina. Nije štedeo ni sebe, ni svoju porodicu, ni svoju imovinu, a sve je žrtvovao braneći svoju otadžbinu i njene interese. Nije uspeo da do kraja realizuje svoju politiku, ali taj njegov primer treba da nam bude pouka da otadžbina nema cenu i da svaka žrtva za nju mora da se učini.”

„Među najistaknutijim i najuglednijim ličnostima srpske elite u emigraciji, posebno mesto je zauzimao knez Pavle Karađorđević, verovatno najprosvećeniji vladar u istoriji srpskog naroda, ali istovremeno i ličnost čija uloga u tragičnoj sudbini Kraljevine Jugoslavije i decenijama posle njegove smrti ozbiljno intrigira akademsku i naučnu javnost, zbog čega se još uvek vode neiscrpne polemike i u vezi sa državničko-političkim i ličnim karakterom ondašnjeg kneza-namesnika. Spletom nesrećnih okolnosti, Pavle Karađorđević je 1934. godine postao knez-namesnik, odnosno našao se na položaju prvog namesnika u Namesništvu Kraljevine Jugoslavije, koje će u narednim godinama vladati zemljom u ime maloletnog kralja Petra II Karađorđevića, inače Pavlovog bratanca. Tačnije, ubistvom kralja Aleksandra Karađorđevića, Jugoslavija je ostala bez vladara, a maloletni Petar bez oca, pa je automatski bio aktiviran testament u kome je kralj Aleksandar imenovao svog brata od strica i čoveka od najvećeg poverenja za osobu koja će čuvati tron njegovom maloletnom sinu. Međutim, ova najpoznatija istorijska uloga, koju je knez Pavle uspešno ‘igrao’ sve do kobnog 27. marta 1941. godine, u naučnim i popularno-publicističkim analizama istorijata dela pomenutog srpskog i jugoslovenskog državnika, nepravedno je istaknuta u prvom planu, naspram svih dometa njegovog duhovno-umetničkog i diplomatsko-političkog genija i privatnog života, što je u mnogome i doprinelo stvaranju jedne pogrešne, maliciozne i u svakom pogledu sramotno lažne povesne slike o učincima delatnosti najrazboritijeg srpskog vladaoca u nacionalnoj istoriji moderne Srbije”, navode autori u najavi emisije.

Razgovor „Srpska čitaonica – Knez Pavle Karađorđević” emitovan je u dva dela, a prvi možete pogledati ovde:

Saznajte više…

• Biografija kneza Pavla
• Muzej kneza Pavla
• 27. mart 1941. – Istorijski konktekst, priprema i izvršenje puča
• Objavljeno drugo, dopunjeno izdanje knjige „Knez Pavle Karađorđević – Jedna zakasnela biografija”
• Prethodno izdanje knjige „Knez Pavle Karađorđević – Jedna zakasnela biografija” (srpski jezik)
• Izdanje knjige „Paul of Yugoslavia – Britain’s Maligned Friend ” (engleski jezik)
• Izložba „Kneginja Jelisaveta – Dugo putovanje kući” u Istorijskom muzeju Srbije